donderdag 10 november 2022

De Blues met andere Muziek


Als je goed luistert, kun je in vrijwel elke andere Amerikaanse muzieksoort sporen van de blues horen. Soms is de connectie overduidelijk, zoals bij de rechte lijn die er loopt van de blues naar de Rock 'n Roll, een van de muzikale loten aan de stam van de blues. Van alle Amerikaanse vormen van muziek heeft de jazz de sterkste historische band met de blues. Maar niemand weet precies of de ene de andere beïnvloedde of andersom. Het waarschijnlijkst is dat beide muziekstijlen zich tegelijkertijd ontwikkelden en zodoende elkaar hebben beïnvloed. Het waren jazzbands die als eerste optraden met klassieke blueszangeressen als Ma Rainey en Bessie Smith en die ook als eersten platen met hen opnamen. Naar verluidt speelden jazzbands rond de eeuwwisseling bijna uitsluitend blues en van blues afgeleide muziek. Toen jazzmuzikanten begonnen te improviseren op popliedjes, begaf de jazzmuziek zich op een nieuw terrein dat nog altijd wordt verkend.

Maar zelfs nadat bigbandgroepen een rage waren geworden, bleef de blues een muzikale toetssteen waar jazzmuzikanten zich toe wendden als bron van inspiratie. Of je het nu rhythm and blues, soulmuziek, jump 'n jive of boogie-woogie noemt, muziek met een sterke beat is altijd een van de kenmerkendste elementen van de blues geweest. En toen bluesmuzikanten van het platteland naar de grote stad verhuisden, werd, de beat nog krachtiger. In de loop van de tijd mengden zich andere muzikale elementen met deze dansvriendelijke bluesloot en veranderden die elementen deze stijl. Het begin van de Rhythm and Blues werden door jumpbands gemaakt van na de Tweede Wereldoorlog. Jumpartiesteen, aangevoerd door mensen als Louis Jordan, namen de jazzstijl van bigbands over, slankten die af tot muziek in een kleinere bezetting en voegden er een zware beat aan toe. De jumpbluesstijl van de jaren veertig ontwikkelde zich uiteindelijk uit de muziek van deze jumpbands. De jumpblues werd gekenmerkt door een sterk boogie-woogie ritme om op te dansen en sterke blazerspartijen. Tenslotte werden er zangers met een stevige stem aan de mix toegevoegd, waarna de muziek zich ontwikkelde tot de Rhythm and Blues, maar met een sterker accent op de leadzang dan bij de jumpblues.

De invloed van de gospelzangers op de rhythm and blues gaf de muziek een nieuw aanzien, waarna de benaming werd afgekort tot R&B. De variant waartoe de muziek in het midden van de jaren zestig evolueerde, werd soulmuziek genoemd. Deze muzieksoort kreeg uiteindelijk de naam R&B-soul. R&B-soul vormt een aparte en heftige mix van de beste soulmuziek, gospel en blues. Als er een vorm van Amerikaanse muziek rechtstreeks afstamt van de blues, dan is het wel de Rock 'n Roll. De blues weerklinkt door alle rockmuziek. De term Rock 'n Roll werd oorspronkelijk gebruikt door muzikanten die in de jaren twintig jazzmuziek maakten. Rock is echter over het geheel genomen echte, onvervalste blues, maar dan met een stevige beat. De eerste Rock 'n Roll songs leken veel op jumpblues nummers uit de jaren veertig. Maar het zal met name voor altijd te boek staan als de eerste populaire muziekvorm die werd omarmd door de jeugdcultuur van alle rassen. Rock 'n Roll is niets meer of minder dan versnelde blues. Je kunt het R&B noemen maar het is en blijft blues. Na de R&B kwam de Rock 'n Roll, eigende zich die sound toe, verkleinde de bezetting van de band en zette er dat stevige ritme onder. Vroeger werden bluesmuziek en gospelmuziek wel eens vergeleken met afsplitsingen van een spiritueel pad, waarvan de ene leidde tot zonde en de andere tot verlossing. Maar 'gewijde' gospelmuziek en 'wereldse' bluesmuziek kruisen elkaars muzikale pad veel vaker dan je zou denken. Veel vroege bluesartiesten, onder wie Son House en Charlie Patton speelden zowel blues- als gospelnummers wanneer ze optraden. Patton maakte zelfs platen in beide stijlen. De zang in de blues is direct afgeleid van de zang in gospelmuziek. Stemvibrato, bepaalde noten een halve toon lager zingen, het gebruik van melismen (een lettergreep uitrekken over verscheidene noten) en de emotionele geestdrift in de beste bluesconcerten is afgeleid van de kerkmuziek. Veel blueszangers oefenden hun stem van jongsaf aan in een kerkkoor, en diverse soulzangers maakten goed gebruik van hun gospelzanglessen en werden uitzonderlijke R&B vocalisten. Oppervlakkig gezien lijkt countrymuziek niets te maken te hebben met de blues, maar een snelle blik op de Amerikaanse muziekgeschiedenis wijst uit dat de twee muziekvormen elkaar tientallen jaren gezelschap hebben gehouden. De man die wordt beschouwd als de vader van de countrymuziek, Jimmy Rodgers, bereikte in de jaren twintig de status van ster door eindeloze variaties te zingen op zijn Blue Yodel-thema wat eigenlijk niets anders is als een reeks bluesstrofen met aan het einde van elke twee strofen een cowboy jodel. Andere cowboyzangers volgden in de jaren dertig en veertig Rodgers' voorbeeld op door countrysongs te componeren met een sterke bluessound als basis. De persoon die van deze muzikale kruising een echte kunstvorm maakte en daar veel succes mee boekte was Hank Williams sr. In zijn hits zijn de traditionele bluesteksten en de muzikale structuur van de blues weer terug te herkennen. De emotionele lading van de songteksten is misschien wel de sterkste link tussen country- en bluesmuziek. Of een song nu gaat over liefdesverlangens, een voorbije liefde, bedrog en mishandeling of je klaarmaken voor een stevig avondje op stap op zaterdagavond, de blues- en de countrymuziek benaderen hun onderwerpen eerlijk en recht doorzee. Nu countrymuziek aan populariteit wint bij het grote publiek en de gemiddelde leeftijd van kopers van countrymuziek daalt, begint moderne country steeds meer te klinken als Rock 'n Roll, wat de band tussen country en de blues alleen maar sterker maakt.