De naam stamt van de Romeinse term fidula. Het instrument leek op de huidige gitaar, was ovaal, had vijf klankgaten in het bovenblad, had een korte hals met tien frets, vijf paar snaren plus één enkele resonantiesnaar. Net als bij de tegenwoordige twaalfsnarige gitaar waren de paren snaren gelijk of één octaaf hoger gestemd. Er waren variaties in de modellen, je had ze ook met vier of zeven paar snaren. De rijk versierde vihuela was erg duur, daarom verkoos de gewone man de viersnarige Chitarra latina, die erg op de vihuela leek maar eenvoudiger was. De Chitarra latina stamt uit het einde van de dertiende eeuw en had acht klankgaten in de vorm van twee maal vier cirkels.
In het begin van de zestiende eeuw werd aan de Chitarra latina een vijfde snaar toegevoegd. Deze nieuwe versie kennen wij tegenwoordig als Spaanse gitaar.
Al gauw dook deze vijfsnarige gitaar overal op en verdrong langzaam de ingewikkelder luit. De luitliefhebbers veroordeelden de gitaar en probeerden haar een slechte naam te bezorgen door de gitaar te associëren met onzedelijke lichaamsbewegingen en moreel verderf. Het was vroeger dus niet anders dan nu, wanneer een instrument een innovatie ondergaat. Ook in de jaren vijftig en zestig, toen de elektrische gitaar aan grote populariteit won werd het instrument in de ban gedaan door zedenpredikers. En ook voor nu geldt als toen, hoe meer de gitaar met dit soort zaken werd vergeleken, des te dominanter werd haar positie in de Europese volksmuziek. Romantische lieden brachten serenades op aan dames die dat graag mochten horen. Zo ook nu dames, en heren, in zwijm vallen bij hun favoriete artiesten.
De Franse en Italiaanse gitaren van de zeventiende eeuw kregen een steeds slankere taille, en had bijna al de vorm van de gitaar zoals wij die nu kennen. Een belangrijk verschil was echter nog wel de vijf paar snaren, in plaats van de zes of twaalf van de huidige gitaar.
De Carulli-gitaar uit 1810 was één van de eerste met zes snaren die net zo gestemd waren als de huidige: E A D G B E. Men ging over van dubbele naar enkele snaren. Hierdoor werden ook de stemproblemen opgelost die ontstonden doordat de paren snaren van darmen, niet van gelijke diameter waren.Één van de meest invloedrijke gitaarbouwers uit die tijd was Antonio Torres Jurado uit Almeria in Spanje.
Hij leverde een belangrijke bijdrage in de ontwikkeling door de mensuurlengte te vergroten tot 65 centimeter. Ook maakte hij de hals 5 centimeter smaller en vervaardigde een breedere klankkast, waardoor het instrument meer volume kreeg. Hij gebruikte als één van de eersten mechanische stemmechanismen en verbreedde de steunbalkjes waardoor de snaren op de body iets wijder uit elkaar komen te liggen. De moderne klassieke gitaar is sindsdien weinig meer veranderd, één van de laatste innovaties was midden jaren veertig van de vorige eeuw. De snaren, die tot dan toe nog van varkensdarmen waren vervaardigd, werden vervangen door nylon. Een uitvinding uit 1935 van de Amerikaanse chemicus Wallace Hume Carothers.
De gitaar werd een steeds populairder instrument en er werden meer muziekstukken geschreven. Onder andere Rossini, Haydn, Berlioz en Schubert componeerden voor de gitaar.
Aan het einde van de negentiende eeuw zorgde Francisco Tarrega voor een opleving van de Spaanse muziek. Huidige klassieke gitaristen hebben nog steeds composities van zijn hand op hun repertoir staan. Hij maakte verscheidene bewerkingen van Chopin, Beethoven en Bach. Dat de gitaar algemeen wordt geaccepteerd als een modern concertinstrument is mede te danken aan Andres Segovia, één van de grootste musici uit de geschiedenis. Andres was autodidact en vormde op zich al een éénmans-orkest. Ook heeft hij veel composities van Haydn, Händel, Mozart en nog vele anderen voor gitaar bewerkt. Meer dan vijftig jaar trad hij over de gehele wereld op en fungeerde als ambassadeur voor zijn geliefde instrument, de gitaar.
