Vi man sas ek bari familiya,
Murdadas la e kali legiya
Aven mansa sa lumniake Roma,
Kai putaile e romane droma
Ake vriama, usti Rom akana,
Men khutasa misto kai kerasa
A Romale, A chavale
Puter Dewla le parne wudara
Te sai dikhaw kai si me manusha
Pale ka gav lungone dromencar
Ta ka phirav bachtale Romensa
[Ik had ooit een grote familie
Het Zwarte Legioen vermoordde ze
Kom met me Roma van de wereld
het is tijd om op te staan
we kunnen hoog vliegen als we handelen
Oh Roma, Oh broeders
Sta op Roma! Het is tijd
Kom met me mee Roma]
Het lied Djelem djelem verwoordde wat er tijdens de Tweede Wereldoorlog gebeurde. De tekst van het nummer werd in 1969 geschreven door Zarko Jovanovic, die zelf tijdens de oorlog in drie verschillende concentratiekampen zat. Jovanovic zette de tekst op een traditionele melodie. Twee jaar later werd het lied op een Roma-congres in Londen aangenomen als het officìële volkslied van de Roma.
Djelem djelem is het lied voor de Roma, en de vele uitvoeringen van dit nummer tonen ook de enorme afwisseling en rijkdom van hun cultuur. De doorleefde, emotionele interpretatie is een kenmerk dat alle artiesten met elkaar delen.
Van alle zigeuners op de wereld leven de meeste in het zuidoosten van Europa. Niet voor niets komt de meest bekende zigeunermuziek uit landen als Roemenië, Bulgarije, Macedonië en Turkije. Een aantal opvallende tradities zijn de brass bands (artiesten als Boban Markovic en Fanfare Ciocarlia en Kocani Orkestar), de Bulgaarse bruiloftsmuziek met een hoofdrol voor de klarinet (Ferus Mustafov, Yuri Yanakov) en de lauterati (uit Roemenië, in deze muziek heeft de viool een hoofdrol – in het Westen vooral bekend gemaakt door Taraf de Haidouks). In Hongarije was het maken van muziek eeuwenlang voorbehouden aan zigeuners. De Hongaarse violist Roby Lakatos koppelt de vioolmuziek van de Hongaarse zigeuners aan het klassieke werk van componisten als Liszt en Brahms.
Klik hier voor de vorige 3 delen
