Lume, lume, sora lume
Cand sa ma satur de tine
[Wereld, wereld, zuster wereld
Wanneer zal ik genoeg van je hebben]
Historici zijn het er over eens dat de voorouders van de zigeuners uit India komen. In het noorden van India, in de provincie Rajasthan, wonen de Dom. Dit volk vertoont veel overeenkomsten met de zigeuners. Ook deze bevolkingsgroep staat aan de rand van de samenleving: ze trekken rond, maken muziek. Zelfs de naam die zigeuners aan zichzelf geven (Rom) lijkt er op. De muziek van de Dhoad Gypsies of Rajasthan klinkt als een wonderlijke mix van Indiase muziek en de zigeunermuziek zoals we die nu kennen.
Rond het jaar 1000 trekt een groep uit noord-India westwaarts. Er is een legende bekend waarin een Perzische koning zijn muzikanten maïs, ezels en ossen geeft, zodat ze boer kunnen worden, maar de muzikanten eten alles op, waarop de koning zo boos wordt, dat hij ze weg stuurt en verplicht om altijd over de wereld te moeten trekken.
Via Armenië en het huidige Turkije trekken de zigeuners rond 1200 Europa in. Vanwege hun donkere huid krijgen ze de bijnaam ‘Egyptoi’ omdat er wordt gedacht dat ze uit Egypte komen. Die naam wordt verbasterd tot yiftoi (Grieks), gypsy (Engels), tzigane (Frans en de Slavische talen) en zigeuner (Nederlands, Duits). Omdat de zigeuners zelf hun geschiedenis niet op schrift stelden, zijn we afhankelijk van andere bronnen. Zo vertelt een bron uit Constantinopel dat er in het jaar 1050 “waarzeggers, acrobaten en slangenbezweerders” uit het oosten aankwamen.
Op hun tocht namen muzikanten instrumenten mee. De verspreiding van de luit (van oorsprong een Perzisch instrument) kan goed via de zigeuners verlopen zijn. In Turkije en op de Balkan introduceerden ze de zurna (een blaasinstrument) en davultrommels. Ook de santur werd meegebracht uit Perzië en kreeg in Europa de naam cimbalom. Tenslotte dook de luit in verschillende gedaantes op: als saz (Turkije), buzuq en úd (Arabische wereld), bouzouki (Griekenland) en gitaar (Spanje).
Klik hier voor alle afleveringen.
