woensdag 20 september 2017

Cornelis Vreeswijk (deel 2)




Cornelis Vreeswijk (8 augustus 1937–12 november 1987) was een bijzonder mens. Geboren in IJmuiden verhuisde hij op jonge leeftijd naar Zweden, waar hij een van de meest invloedrijke artiesten van de 20e eeuw werd. Tot aan zijn vroegtijdige dood maakte hij er meer dan 30 platen. Folk, blues, rock, samba: de Zweedse muziek van Vreeswijk kent vele kanten. Zijn unieke stemgeluid, zijn ijzersterke teksten en zijn turbulente levenswandel maakten hem tot een uniek fenomeen in de Scandinavische wereld.

Cornelis Vreeswijk wordt geboren op 8 augustus 1937 in IJmuiden. In 1949 emigreert het gezin naar Zweden, waar vader Vreeswijk in Stockholm een taxibedrijfje begint. Al snel stort Cornelis zich als een bezetene op de Zweedse taal. Elke middag na schooltijd zit hij in de bibliotheek boeken te lezen. Later zal Vreeswijk aan de Nederlandse journalist Peter Verschoor vertellen, dat zijn fanatieke inspanning om Zweeds te leren alles te maken had met een vernederende ervaring op school. Tijdens een voorleesbeurt had hij het woord "vitamine" op zijn Nederlands uitgesproken, waarop de hele klas hem minutenlang had uitgelachen.Tot groot onbegrip van Vreeswijk. Want hoe kon hij weten dat het woord "vitamine" zoals hij het uitsprak, niets te maken heeft met de chemische stof, en alles met het vrouwelijke geslachtsorgaan?

Na de middelbare school gaat Vreeswijk naar de toneelschool. Ook probeert hij het een tijdje op de sociale academie. Maar zijn hart ligt bij de muziek. In zijn studententijd komt hij in aanraking met de bekende Zweedse folkzanger Fred Åkerström. Vreeswijk vraagt hem of hij wellicht wat liedjes wil kopen die hij in de loop der jaren gemaakt heeft. Åkerström is wel benieuwd en nodigt Vreeswijk uit wat materiaal te komen voorspelen. Bij die gelegenheid is ook een platenproducer aanwezig. Deze is zo enthousiast over het markante stemgeluid van Vreeswijk dat hij hem direct voorstelt zélf een plaat te maken. De plaat verschijnt in 1964 en draagt als titel Ballader och oförskämdheter, wat zoveel betekent als 'Ballades en vrijpostigheden'. Geen woord te veel! De LP slaat in als een bom en veel Zweden reageren geshockeerd op de vrijpostige teksten van Vreeswijk, die gaan over hoeren, zwervers en andere minder fraaie kanten van de goedgeorganiseerde Zweedse samenleving. Bovendien neemt hij kerk en politici genadeloos op de hak. Dat zijn de brave Zweden niet gewend.



De plaat is binnen mum van tijd uitverkocht en zijn reputatie is gevestigd. Ook zijn volgende LP's doen het goed. Een van zijn meest populaire nummers is 'Brev från kolonien' (brief uit het kamp) over een jongetje dat op zomerkamp is en zijn ouders een opgewekte brief schrijft over alle rotzooi die de jongens 's avonds uithalen. Zoals het in de fik steken van de tent van de kampleiding. (Wat zegt u? Dat doet u denken aan Rijk de Gooijer's 'Brief uit La Courtine'? Heel goed, beiden gebruikten het origineel van een zekere Pucinetti). Dit nummer leidt trouwens ook tot een kleine rel. Bezorgde ouders nemen de tekst wat al te letterlijk en weigeren hun kinderen nog op zomerkamp te sturen. Het is niet de enige keer dat Vreeswijk in aanraking komt met de nogal paternalistische Zweedse maatschappij uit die jaren. De radio en televisie achten een groot deel van Vreeswijks nummers 'ongeschikt voor uitzending' en voorzien deze van de beruchte doodshoofdsticker: de liedjes mogen niet gedraaid worden omdat zij een kwalijke invloed op de jeugd kunnen hebben. Bij andere nummers vertelt de presentator steevast dat de luisteraar afstand dient te nemen van de inhoud van de tekst. Vreeswijk houdt er niet van om betutteld te worden en reageert door zelf de uitzending van zijn nummers te verbieden. Hij is inmiddels zo populair dat dit de verkoop niet al te veel hindert.