woensdag 9 januari 2013

Ne me quitte pas

In 1959 bracht Jacques Brel zijn elpee ‘La valse à mille temps’ op de markt. Hij had dat album in de loop van de maand september van dat jaar opgenomen. 1959 was een cruciaal jaar in de ontwikkeling van de stijl van Brel. Voor dit album schuift Brel zijn producer André Popp aan de kant en vervangt hem door François Roubert samen met Gérard Jouannest. Die wist het Brel uit zijn hoofd te praten dat hij absoluut commercieel moest klinken. Hoogtepunt van zijn album ‘La valse à mille temps’ wordt ‘Ne me quitte pas’. Vier maanden heeft Brel aan dat nummer gewroet. Zo werd bij ‘Ne me quitte pas’ voor een stijl gekozen die Maurice Ravel hanteerde toen die ‘De schilderijententoonstelling’ van Modest Mousorgski voor orkest bewerkte. Brel was bezeten door die compositie, vooral door de tegenzang in dat stuk, die riep bij hem een sfeer op die het sentiment in zijn chanson duidelijker in de verf kon zetten. Brel was ook in zijn teksten anders geworden. Hij pronkte niet meer zo met de goede karaktertrekken van de mensen. Hun zwakheden en hun scherpe kantjes worden beklemtoond en daarvoor zoekt hij de juiste muzikale invalshoek en de gepaste woorden.


In ‘Ne me quitte pas’ gaat Brel tekstueel dieper dan ooit tevoren. Hij klinkt zwarter dan zwart. Hij smeekt zijn geliefde haar schaduw te mogen zijn, zelfs de schaduw van haar hand, desnoods de schaduw van haar hond te mogen zijn,volstaat: “laisse me devenir l’ombre de ton ombre, l’ombre de ta main, l’ombre de ton chien”. Een masochistische tekst. Dieper dan dat zal Brel voor een vrouw nadien nooit meer knielen. Zijn platenfirma Philips twijfelt zelfs of ze dit chanson op plaat zullen uitbrengen. Edith Piaf kan zich in die opmerking vinden als ze het Brel live hoort zingen. Een man, aldus Piaf, kan en mag zich zo week en zwak niet etaleren in een chanson. Snel nadien blijkt dat zowel Piaf als Philips groot ongelijk hadden ‘Ne me quitte pas’ wordt dé Brel klassieker bij uitstek. Tal van collega’s van Brel nemen het chanson in hun repertoire op, ondermeer Barbara en Nina Simone. Een taalbarrière kennen de chansons van Brel niet. In landen waar de Franse taal normaal een onoverkomelijke barrière vormt , neemt Brel feilloos deze hindernis : hij treedt in 1965 in Moskou op en in de Carnegie Hall in New York.